Buộc chỉ cổ tay - Nét đẹp văn hoá của người Thái ở Than Uyên

Tìm hiểu được biết, người Thái quan niệm, mỗi con người gồm có hai phần là phần hồn và phần xác. Phần hồn hình thành trên mường trời do bà mụ thứ nhất (me bảu) cho vào khuôn đốt thành khí, còn phần xác hình thành dưới trần gian do vật chất cấu thành theo hình hài do bà mụ thứ 2 (me nang) nặn ra. Hồn và xác kết hợp với nhau cùng tồn tại song song với nhau trong cơ thể mỗi người. Nếu xác mất hồn, hoặc hồn mất xác thì đều không còn sự sống, khi đó hồn và xác rời khỏi cơ thể để trở về với cội nguồn, hồn lên trời, còn xác thì xuống đất.

Chị Hoàng Thị Thêu, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Bảo tồn Văn hóa dân gian dân tộc Thái huyện Than Uyên cho biết: Đồng bào Thái ở Than Uyên có tục buộc chỉ cổ tay để giữ hồn ở lại với xác, để sự sống của con người được trường tồn. “Người Thái cho rằng mỗi người có 80 hồn “Xàm xíp khoăn mang nả, hả xíp khuôn mang lằng”. Tức là 30 hồn ở phía trước, 50 hồn ở phía sau, khi một số hồn này bay ra khỏi xác thì người sẽ sinh ốm đau, nếu bay hết thì sẽ chết, vì vậy người ta mới lấy chỉ buộc vào cổ tay để giữ hồn ở lại với xác, để đời sống tồn tại được lâu dài, để con người luôn khỏe mạnh, bình an, may mắn.”

Người Thái ở Than Uyên thường tiến hành buộc chỉ cổ tay vào các dịp lễ, các dịp quan trọng, cầu mong mọi điều tốt lành cho mọi người... Việc làm lễ được tiến hành thường xuyên trong năm, khi địa phương hoặc gia đình có việc sẽ thực hiện và tiến hành buộc chỉ cổ tay cho mọi người. Khi buộc chỉ cổ tay, người Thái ở Than Uyên không kiêng kị điều gì. Buộc chỉ cổ tay cũng không phải mê tín, có khi không nhất thiết phải làm lễ cúng, không tốn kém về thời gian, vật chất và ai cũng có thể buộc được cho nhau kể cả lúc khỏe mạnh cũng như lúc ốm.

Chỉ để buộc cổ tay của người Thái Than Uyên có nhiều màu sắc khác nhau. Những sợi chỉ chập vào nhau dài khoảng một gang tay để buộc vừa vào cổ tay sao cho không quá dài hoặc không quá ngắn. Người được buộc chỉ cổ tay như được tiếp thêm những điều tốt đẹp nên đều rất vui vẻ, phấn khởi.

Là một người đến từ thành phố Lai Châu và được người Thái buộc chỉ cổ tay, chị Nguyễn Thị Mai chia sẻ: Đây là lần đầu đi chơi mình được người Thái buộc chỉ cổ tay và thấy rất vui. Tìm hiểu, mình được biết khi buộc chỉ cổ tay giúp cho hồn vía gắn kết với nhau. Đến đây chơi vào đầu năm mới được xem lễ hội, chơi các trò chơi dân gian và hiểu thêm về bản sắc văn hóa các dân tộc, mình thấy được hòa mình vào cuộc sống sinh hoạt của người dân miền núi, mong may mắn sẽ đến với bản thân và mọi người.

Anh Nùng Văn Tiện - Phó Chủ tịch HĐND xã Mường Cang, huyện Than Uyên là người dân tộc Thái chia sẻ: Người Thái ở Than Uyên có nhiều nét văn hóa độc đáo, trong đó có tục buộc chỉ cổ tay. Tùy vào mỗi dịp khác nhau, buộc chỉ cổ tay có ý nghĩa khác nhau nhưng đều nhằm mục đích cầu sức khỏe, cầu may, cầu phúc, cầu tài, cầu lộc, cầu bình an… cho mọi người.

Vào đầu năm mới, người Thái ở Than Uyên còn tiến hành làm lễ buộc chỉ cổ tay khi tiễn tân binh lên đường nhập ngũ để những người thân, người yêu chúc chàng trai lên đường giữ gìn sức khỏe, cố gắng luyện tập, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, góp phần bảo vệ Tổ quốc.

Tục buộc chỉ cổ tay được đồng bào Thái ở Lai Châu nói chung và đồng bào Thái ở Than Uyên nói riêng giữ gìn qua nhiều thế hệ, gửi gắm ước mong cầu cho mọi người luôn mạnh khỏe, bình an trong cuộc sống. Đây là một nét đẹp văn hóa cần được bảo tồn và phát huy, góp phần làm phong phú đời sống văn hóa tinh thần của người Thái và đa dạng nền văn hóa của 54 dân tộc Việt Nam.